Podczas gdy 23 kwietnia świat obchodzi Dzień Książki, przez cały marzec Republika Czeska obchodzi Miesiąc Książki i to już od prawie 70 lat. Skąd wzięła się ta tradycja? Jak wygląda świat pięknych książek, mądrych bibliotek, bibliotecznych białych kruków i ciekawostek? Wspólnie przyjrzymy się najpiękniejszej bibliotece świata, odkryjemy tajemnicę książek trzymanych na łańcuchach i opowiemy o jednej wspaniałej mapie.
1. Marzec – Miesiąc Książki
Marzec jako Miesiąc Książki był po raz pierwszy obchodzony w 1955 roku. Celem tej akcji było dotarcie z książkami do wszystkich gospodarstw domowych, do wszystkich zakątków naszego kraju i do jak największej liczby ludzi. W poprzednim ustroju komunistycznym chodziło głównie o literaturę marksizmu-leninizmu, ale już wtedy decydujący głos w całym projekcie miały biblioteki i księgarnie. Wiele wydarzeń, spotkań czy wieczorów poetyckich odbywało się więc bez ideologicznego balastu. Plan się powiódł: biblioteki zakładowe powstawały nawet w fabrykach i hutach, co stopniowo zaprowadziło wielu zafascynowanych czytelników i moli książkowych do gminnych i miejskich bibliotek. Marzec pozostał miesiącem książek do dziś: z tej okazji odbywają się różne targi książki, a wydawnictwa i księgarnie przygotowują atrakcyjne promocje.2. Najpiękniejsza biblioteka świata
Barokowa biblioteka jezuicka w praskim Klementinum już wielokrotnie została uznana za najpiękniejszą bibliotekę świata. Wybudował ją mistrz architektury baroku Kilián Ignác Dientzenhofer, a po raz pierwszy została otwarta w 1722 roku na potrzeby kolegium jezuickiego i od tego czasu jej wygląd niewiele się zmienił. Biblioteka przechowuje 20 tysięcy tomów, głównie obcojęzycznej literatury teologicznej, a książki z bielonymi grzbietami i czerwonymi znakami były tu już w czasach jezuitów. Oprócz książek na uwagę zasługuje kolekcja globusów historycznych, między którymi rozmieszczone są zegary astronomiczne. Biblioteka jezuicka w Klementinum stała się jednym z kamieni węgielnych Biblioteki Narodowej Republiki Czeskiej, największej biblioteki w kraju i jednocześnie jednej z najstarszych czeskich bibliotek publicznych. Od 1782 roku prascy drukarze mieli obowiązek wysyłania do Biblioteki Narodowej po jednym egzemplarzu każdej książki, którą wydrukowali. Od 1807 roku obowiązek ten został rozszerzony na wszystkie drukarnie w całych Czechach i do dziś obowiązuje wszystkich wydawców.
3. Rekordy czeskich bibliotek
Najstarszy trzon historycznych zbiorów obecnej Biblioteki Narodowej tworzą rękopisy Uniwersytetu Karola. Jego założyciel, Karol IV, już w 1370 roku darował bibliotece 114 rękopisów ze spadku po Vilémie z Lestkova, w tym trzy kodeksy. Najstarszymi dokumentami w bibliotece są greckie papirusy z pierwszego wieku naszej ery. Najcięższą książką zbiorów w Klementinum jest Graduał Lobkovický, który waży ponad siedemdziesiąt kilogramów, a najcenniejszy jest Kodeks Wyszehradzki. Według badaczy został sporządzony z okazji koronacji Wratysława II 15 czerwca 1086 roku, więc czasami zaliczany jest do czeskich klejnotów koronacyjnych. Jego wartość szacuje się na miliard koron czeskich.4. Książki na łańcuchach
W średniowieczu w niektórych bibliotekach klasztornych książki rozkładano na pulpitach, na których je czytano, i przywiązywano je do nich łańcuchami. W ten sposób te tak zwane „Libri catenati“ pozostawały przez cały czas w bibliotece i nie można ich było zabrać ze sobą, przynajmniej nie bez zgody bibliotekarzy. Dopiero później zaczęto układać książki pionowo na półkach, a łańcuchy stopniowo usuwano; dzisiejsze ślady po nich to małe otwory w tylnej ścianie okładki lub metalowe ucho. W czeskich bibliotekach książki na łańcuchach są jednak rzadkością, odkryto je m.in. w zabytkowej bibliotece szkoły miejskiej w Jáchymovie i w bibliotece klasztoru franciszkanów w Chebie.
5. Najmądrzejsza biblioteka w Czechach: Narodowa Biblioteka Techniczna
Najnowocześniejszą w Republice Czeskiej jest Narodowa Biblioteka Techniczna w praskich Dejvicach z 2009 roku. Jest nie tylko nowoczesna, ale także ekologiczna, nie wymaga ogrzewania, a w upalne letnie dni nie potrzebuje klimatyzacji. Cały budynek nadzorowany jest przez system komputerowy, który automatycznie utrzymuje optymalne warunki klimatyczne we wnętrzach. Zbiory biblioteki obejmują 230 tysięcy woluminów literatury technicznej (łącznie może pomieścić 660 tysięcy), w trzech magazynach podziemnych dysponuje przestrzenią na kolejne 1,2 miliona książek. Od wewnątrz i z zewnątrz biblioteka wygląda jak trójwymiarowy rysunek techniczny, na schodach znajdują się dane dotyczące czasu, jak długa trwa wejście na górę i ile przy tym można spalić kalorii.
6. Najbardziej tajemnicza książka
Do najbardziej tajemniczych rękopisów, oprócz Biblii Diabła czy Manuskryptu Wojnicza, należy Liber sapientiae /Księga Mądrości, księga czarownic napisana po niemiecku i łacinie. Powstała w XVIII wieku i choć jej autor się w książce podpisał, jego tożsamość nadal owiana jest tajemnicą: posłużył się bowiem fikcyjnym imieniem adepta wiedzy tajemnej. Manuskrypt podsumowuje poszczególne dziedziny nauk hermetycznych: magię teoretyczną, kabałę, alchemię, a także magię praktyczną z instrukcjami przywoływania upadłych aniołów i demonów. Listę uzupełnia szereg ilustracji instruktażowych, pełnych złożonej symboliki i ukrytych znaczeń. Niezwykła jest także droga, jaką książka przebyła, zanim dotarła do Biblioteki Narodowej: za panowania cesarza Józefa II straż skarbowa zatrzymała na granicy przemytnika, a jego towar skonfiskowała. Wśród zatrzymanych rzeczy znaleziono dziwną książkę, której urzędnicy się przestraszyli. Na rozkaz cesarza książka została umieszczona w bibliotece jezuickiej w Pradze i miała być pokazywana wszystkim odwiedzającym jako przykład mrocznych przesądów i szkodliwych urojeń.
-(1).jpg?width=1920&height=1204&ext=.jpg)
