De mooiste gebouwen van Jan Kotěra

Jan Kotěra – meester van de Tsjechische moderne stroming in de architectuur

Jan Kotěra werd op 18 december 1871 geboren in Brno. Hij groeide op in het gezin van een schoolmeester, maar dankzij verschillende mecenassen die overtuigd waren van zijn talent kon hij aan de destijds zeer prestigieuze Weense Academie voor Schone Kunsten studeren. Deze studie zorgde ervoor dat er vele deuren voor hem opengingen. Zo maakte hij kennis met architecten als Jože Plečnik, die later de ontwerpen zou vervaardigen voor de verbouwing van de Praagse Burcht, Josef Hoffmann en Adolf Loos, architect van de Villa van Müller in Praag en van verschillende progressieve interieuren in Pilsen. Jan Kotěra overleed op 17 april 1923 in Praag, op een leeftijd van slechts 51 jaar.

Jan Kotěra heeft tijdens zijn korte leven tientallen gebouwen en andere bouwwerken ontworpen, van kastelen en administratieve bouwwerken, via administratieve gebouwen, musea en appartementengebouwen tot graven en interieuren van kantoren. Door historici wordt hij op basis van zijn oeuvre tegenwoordig tot de zgn. modernen gerekend. Dit was een architectonische stroming die inspiratie putte uit het ornamentele verleden, maar tegelijkertijd gebruikt maakte van destijds nieuwe materialen, zoals beton, ijzer en glas.

Gebouwen van Kotěra in Praag

In de Praagse wijk Vinohrady vindt u de eigen villa van Kotěra, die hij zelf heeft ontworpen en laten bouwen. Dit gebouw, dat zichtmetselwerk met grof pleisterwerk combineert, werd gebouwd in de jaren 1908 – 1909. Tot de villa behoren een elegante ontvangstkamer, een kinderkamer en het kantoor van Kotěra. De villa is tegenwoordig echter niet toegankelijk.

U kunt daarentegen wel een rondleiding krijgen in de Villa van Trmal in de wijk Strašnice. Dit huis vormt een uniek voorbeeld van een combinatie van Jugenstill-ornamenten, Engelse plattelandsarchitectuur en Slavische tradities. Deze villa is wel toegankelijk en huist een tentoonstelling van het oeuvre van Kotěra en de situatie op het gebied van woningbouw aan het begin van de 20^e eeuw.

Ook het Huis van Laichter, in de wijk Vinohrady, vlak bij het park Riegerovy Sady, is gebouwd volgens een ontwerp van Jan Kotěra. Op de begane grond van dit pand bevond zich ooit de uitgeverij van Laichter, op de verdieping, achter de gemetselde erker, bevondt zich de ruime woning van de eigenaar. Jan Kotěra heeft beide delen van het huis met elkaar verbonden met behulp van een ruime hal met muurschilderingen, waarin zich ook de trap bevindt. De hogere verdiepingen van het huis bestonden uit huurwoningen met een eigen opgang. De gevel wordt in horizontale richting visueel opgedeeld door middel van voor Kotěra kenmerkende stroken grof en fijn pleisterwerk. Tegenwoordig is uitgeverij Paseka in het pand gevestigd, die het regelmatig toegankelijk maakt voor publiek.

Volkshuis in Prostějov

Dit vroege werk van Jan Kotěra bevindt zich in de Moravische stad Prostějov. Jan Kotěra maakte bij het ontwerp van dit Volkshuis, vóór de Eerste Wereldoorlog, nog gebruik van elementen uit de reeds op zijn retour zijnde Jugendstil, zodat het gebouw rijkelijk gedecoreerd is met ornamenten. U kunt het gebouw tegenwoordig zowel van buiten als van binnen bezichtigen. Er vinden namelijk theatervoorstellingen, concerten, ballen, schilderijen- en beeldententoonstellingen en andere sociale evenementen plaats.

Museum van Oost-Bohemen in Hradec Králové

Het Museum van Oost-Bohemen behoort tot de mooiste gebouwen van Hradec Králové, het economische en bestuurlijke centrum van Oost-Bohemen. Het staat aan de over van de rivier de Elbe en werd in de jaren 1909–1912 gebouwd volgens een ontwerp van Jan Kotěra. Het gebouw heeft niet alleen een representatief uiterlijk, maar is ook uitermate functioneel. Zeer interessant is de plastische gevel met beelden en reliëfs. Het hele pand is onlangs gerenoveerd en behalve de museum- en galerie-collecties kunt u er tijdens een rondleiding ook een kijkje nemen in het kantoor van de museumdirecteur... dat wil zeggen in het oorspronkelijke kantoor, volledig ontworpen door Jan Kotěra.

Villa van Tomáš Baťa in Zlín

Jan Kotěra was op het gebied van architectuur de eerste adviseur van Tomáš Baťa, een Tsjechische ondernemer uit de het begin van de 20^e eeuw. In deze functie heeft hij het eerste bestemmingsplan van de stad Zlín in Moravië opgesteld en de beroemde schoenenfabrikant heeft ook zijn eigen villa laten bouwen aan de hand van een ontwerp van Kotěra. Kotěra heeft dit huis echter niet vanaf het begin ontworpen. Toen hij bij het project betrokken raakte, was de bouw van het huis al begonnen. Baťa´s echtgenote vond het aanvankelijke ontwerp echter niet representatief genoeg. Daarom heeft Jan Kotěra de indeling gewijzigd en de plannen omgewerkt tot een twee verdiepingen tellende villa. Tegenwoordig huisvest dit pand Stichting Tomáš Baťa. Er vinden rondleidingen met gids door de villa plaats, maar u dient wel van tevoren te reserveren.

Chateau Kotěra

In dezelfde periode als de Villa van Baťa is ook het kasteeltje van Ratboř ontworpen, gelegen in een dorpje tussen Kolín en Kutná Hora in Midden-Bohemen. Jan Kotěra ontwierp hier vóór de Eerste Wereldoorlog een residentie voor het gezin van een lokale fabrikant en ondernemer. Dit gezin leidde een vanuit cultureel en maatschappelijk oogpunt interessant leven en dit kasteeltje behoort tot de laatste kastelen die op het grondgebied van het huidige Tsjechië gebouwd werden. Tegenwoordig (na meer dan veertig jaar socialisme) is het wederom eigendom van deze familie, die het heeft laten ombouwen tot elegant boutique hotel met een gerenommeerd restaurant. Kortom, wellness, goed eten en lekker slapen! Wat blijft er dan nog te wensen over?