Śladami Vaclava Havla

Ostatni czechosłowacki i pierwszy czeski prezydent

Vaclav Havel urodził się w październiku 1936 roku w znaczącej praskiej rodzinie przedsiębiorców i intelektualistów, do których należało wówczas w Pradze kilka nieruchomości. Warto wspomnieć między innymi o pałacu Lucerna, którego budowę zakończono krótko po I wojnie światowej, zaraz obok Placu Wacława (czes. Václavské náměstí). Dziś można w pałacu odwiedzić kawiarnię z okresu późnej secesji, najstarsze w całej Pradze kino z bogatą sztukaterią lub wpaść na koncert. V Lucernie wisi również popularna rzeźba artysty Davida Černého o nazwie Koń. Rzeźbiarz w dowcipny sposób sparodiował symbol czeskich ziem – rzeźbę św. Wacława. Wyjątkowy jest również niedawno udostępniony dach Lucerny, z którego rozciąga się niepowtarzalny widok na Zamek Praski, czy odrestaurowane Muzeum Narodowe.

Po zakończeniu II wojny światowej Havel zaczął uczęszczać do elitarnej wówczas szkoły z internatem w Podiebradach. Studiów nigdy nie skończył, a w 1959 roku nareszcie trafił do środowiska, w którym czuł się jak w domu. Zaczął pracować w praskich teatrach.

Havel człowiek teatru

Jego teatralna działalność zostawiła największy ślad w teatrze Divadlo na Zábradlí niedaleko Mostu Karola. Choć Havel zaczął tam pracować jako pracownik techniczny sceny, wkrótce został dramaturgiem, a później także asystentem reżysera. W 1963 właśnie na scenie tego teatru po raz pierwszy wystawił swoją sztukę Garden Party. Do dziś w teatrze są wystawiane jego sztuki, nawet z angielskimi napisami, a ich inscenizacja pt. Velvet Havel o życiu byłego prezydenta zdobyła kilka nagród teatralnych. Po wizycie w teatrze warto wstąpić do położonej niedaleko kawiarni Slavia na alei Národní třída, która w drugiej połowie XX wieku stała się miejscem spotkań ludzi kontestujących reżim komunistyczny. Jej gościem był również Vaclav Havel.

Życie przed upadkiem komunizmu

W 1968 roku do Czechosłowacji wkroczyły wojska sowieckie, przerywając okres reformy reżimu, który powoli otwierał się na świat. Przywrócono cenzurę, a dziesiątki tysięcy ludzi zdecydowały się emigrować na demokratyczny Zachód. Vaclav Havel zaczął głośno mówić o łamaniu praw człowieka w Czechosłowacji i więźniach politycznych. Za to skazano go na cztery i pół roku więzienia. Część kary odsiedział w więzieniach w Pradze i w Pilznie.

Im bardziej zakazywano wystawiać sztuki teatralne Havla w Czechosłowacji, tym częściej pokazywano je na zagranicznych scenach. W latach 80. Vaclav Havel mieszkał na nabrzeżu Rašínovo nábřeží w Pradze, zaraz obok jednej z dzisiejszych ikon miasta, Tańczącego Domu. Pomysł postawienia czegoś w pustym miejscu, pozostałym jeszcze po bombardowaniu w czasie II wojny światowej, zrodził się ze spotkania Havla z architektem Vladem Milunićem. Budowa projektu Tańczącego Domu, zwanego także Ginger and Fred, rozpoczęła się w latach 90. a kierował nią słynny architekt Frank O. Gehry.  

Rewolucja i okres prezydentury

W dniu 17 listopada 1989 roku milicja brutalnie zaatakowała uczestników pokojowej studenckiej demonstracji na alei Národní třída. Wydarzenie to upamiętnia tablica pamiątkowa 17 listopada, nazwana Ręce, która wisi na ścianie pałacu na alei Národní třída. W wyniku rewolucji komuniści przekazali władzę i odbyły się pierwsze wolne wybory, w których wystartowało kilka partii politycznych. Nowym prezydentem został Vaclav Havel, który sprawował tę funkcję przez kolejne trzynaście lat.

Zaangażował się w pomysł otwarcia terenu kompleksu Zamku Praskiego dla zwiedzających, renowacji zamkowych ogrodów i Fosy Jeleni (czes. Jelení příkop). Dzięki temu możemy dziś zwiedzać i podziwiać jeden z najbardziej rozległych kompleksów zamkowych na świecie. Niedaleko za Pragą, w  Czechach Środkowych, w letniej siedzibie czeskich prezydentów, w pałacu Lány, udostępnił dla zwiedzających ogrody pałacowe. W 2003 roku zakończyła się jego druga kadencja prezydencka, na którą pozwalała konstytucja. Zmarł w 2011 roku, w wieku 75 lat. Dla upamiętnienia jego osoby jego imieniem nazwano praskie lotnisko i dworzec kolejowy przy Teatrze Narodowym.